گروه صنعتی پیچ و مهره پرشین بولت

واشر (Washer) انواع مختلفی دارد، و برای نتیجه مطلوب در عملکرد تجهیزات در صنایع، شناخت و انتخاب درست آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله به انواع واشر، کاربردهای آن و راهنمای انتخاب واشر مناسب پرداخته‌ایم.

واشر چیست؟

واشر(Washer)  حلقه‌اى است عموما از جنس فلز که با استانداردهای خاص ساخته می‌شود. انواع واشر از لحاظ ضخامت‌، قطر داخلی و خارجی متفاوت و متناسب با نوع پیچ و مهره، بار، میزان خورندگى و غیره ساخته می‌شوند. واشرها کاربردهای متنوع و فراوانی در پیچ و مهره‌ها و در صنایع مختلف دارند.

جنس واشر

جنس واشر از جنس فلز یا پلاستیک ساخته شده و متناسب با پیچ و مهره انتخاب می‌شود. واشرهای فلزی با استاندارد‌های گوناگون در جنس‌های مختلفی مانند آهن، خشکه و فولاد در بازار موجودند. به عنوان مثال، اگر پیچ و مهره گالوانیزه یا آبکاری شده باشد، واشر هم متناسب با آن انتخاب می‌شود.

معمولا بر روى بعضى واشر‌ها عباراتى حک شده‌اند، مانند 316 یا A4 Stainless Steel  که این عبارات بیان کننده متریال واشر است. واشرهای دارای متریال‌هاى استنلس استیل با گرید A4 و A2 مقاومت بالایی در برابر محیط‌هاى خورنده دارند. همچنین واشر با متریال گرید A4 مقاوم در برابر محیط‌هاى نمک دار و آب دریا هستند.

کاربرد واشر

• انواع خاصی از واشر، لقی مهره یا پیچ را برطرف می‌کنند، این واشرها طراحی خاصی دارند و به آن واشر قفل می‌گویند. واشر قفل می‌تواند در شلک‌ها متنوعی مانند حلقه ای، ستاره ای، موجی یا طرح‌‌‌های دیگر تولید شوند.
• از دیگر کاربرد واشرها برای اتصال 2صفحه تخت است که می‌تواند زیر سرپیچ و یا روی مهره نصب شده و استحکام بیشتر اتصال را فراهم کند.
• در اتصالات موادی که استحکام بالایی ندارند، مانند پلاستیک، برنج یا آلومینیوم، برای حفظ و مراقبت از سطوح از واشر استفاده می‌کنیم تا فشار وارد شده از سمت پیج و مهره را کاهش دهیم. همچنین در سطوح بسیار نازک از واشر برای ایجاد ضخامت مطلوب در محل اتصال، استفاده می‌شود.
• استفاده از دو واشر در محل اتصال، زمانی لازم می‎شود که پیچ به واشر فشار وارد کرده و آن را خم کند، بنابراین با یک واشر کوچک‌تر در زیر واشر بزرگ، از خم شدن آن جلوگیری می‌کنند.
• از واشرها برای توزیع فشار پیچ به طول یکنواخت در قسمت اتصال و همچنین برای جلوگیری از چرخش پیچ و مهره یا دفورمه شدن شکاف، در طی فرایند سفت شدن پیچ و مهره نیز استفاده می‌شود. به دلیل اینکه حفره پیچ معمولا در قطعات بزرگ‌تر از اندازه پیچ است، بنابراین وجود یک واشر برای تقسیم فشار و جلوگیری از دفورمه شدن شکاف و پیچ، لازم است.

 اندازه‌گیری واشر

واشرها را معمولا از روی چند عامل اندازه گرفته و سایز بندی می‌کنند که در ادامه می‌بینید.

• اندازه قطر درونی
• اندازه قطر بیرونی
• اندازه ضخامت واشر‌ها
• میزان قوس تراش لبه‌‌‌های واشر
• میزان قوس تراش سطح واشر

ویژگی‌‌‌ واشر

واشرها به دلیل ایجاد اصطحکاک باعث استحکام بیشتر اتصالات می‌شوند. اتصالات پیچ و مهره معمولا اصحکاک زیادی نداشته و به راحتی می‌توانند شل شوند، بنابراین برای ایجاد درگیری و اصطحکاک بیشتر و جلوگیری از شل یا باز شدن پیچ و مهره از یک واشر مناسب و متناسب با نوع پیچ و مهره استفاده می‌شود.

انواع واشر

واشر تخت Flat Washer

واشر تخت (Flat Washer) از ابتدایی‌ترین و ساده ترین نوع واشر است که معمولا برای ایجاد فاصله و استحکام از طریق توزیع فشار، در اتصالات کاربرد دارد.

واشر تخت ضربه‌گیر Fender Washer

واشر تخت ضربه‌گیر یا Fender Washer در واقع همان واشر تخت معمولى با قطر خارجی افزایش یافته است. مزیت این واشر فراهم بودن سطح بیشتر، ضربه‌گیری بیشتر و توزیع فشار بیشتر است. این نوع واشر براى فلزات نرم مانند آلومینیوم و غیره کاربرد دارد.

واشر برجسته  Finishing Washer

واشر برجسته یا پرداخت شده که به آن Finishing Washer می‌گویند، برای ایجاد زیبایی بیشتر در محل اتصال استفاده می‌شود. اطراف این واشر، یک لایه ضخیم و گود وجود دارد که پیچ در آن فرو مى‌رود.

واشر فنرى Split Lock

واشر فنرى (Split Lock) همانطور که در نام آن مشاهده می‌شود، دارای خاصیت فنرى است. فنری بودن این نوع واشر، سبب می‌شود تا پیچ و مهره در برابر ارتعاشات مقاومت پیدا کرده و اتصال از استحکام بیشتری برخوردار شود. برای ایجاد خاصیت فنرى در این نوع واشر، یک برش در حلقه ایجاد کرده و با این کار دو لبه واشر بالاتر قرار می‌گیرند.

واشر مربعى Square Washer

واشر مربعى ( Square Washer) نوعی واشر با شکل ظاهری مربع است.

واشر قفلى دندانه داخلى Internal Tooth Lock Washer

واشر قفلى دندانه داخلى(Internal Tooth Lock Washer )  به این دلیل به این نام، نامگذاری شده است که در سطح داخلى خود دارای دندانه است. به دلیل اینکه فشار ورودی در این واشر نسبت به سایرین کمتر است، از آن برای اتصالات با فشار کمتر استفاده می‌شود.

واشر قفلى دندانه خارجى   External Tooth lock washer

واشر قفلى دندانه خارجى ( External Tooth lock washer) برخلاف واشر دندانه داخلی، در سطح خارجی خود دارای دندانه است. این نوع واشر مقاومت بیشتری در برابر بار نسبت به نوع دندانه داخلی دارد و سطح مقطع بیشتری را اشغال می‌کند.

واشر قفل کننده گوه‌اى Wedge Locking Washer

واشر قفل کننده گوه‌اى  Wedge Locking Washer  در قسمت میانی دارای قسمت گوه‌ای است و به این دلیل به این نام خوانده شده‌است. از واشر گوه‌ای در اتصالاتی که ارتعاش شدیدی دارند، استفاده می‌شود. واشر گوه‌ای به خوبی قفل شده و اتصالی مستحکم ایجاد می‌کند.

واشر لب‌پر

واشر لب‌پر در یک لبه خود داراى یک بریدگى است که سبب اشغال فضای کمتر توسط این واشر شده است. از این واشر به دلیل وجود بریدگی لبه آن، در محیط‌ها و اتصالاتی که فضای کمی دارند استفاده می‌کنند.

واشر سیل کننده Sealing Washer

واشر سیل کننده Sealing Washer  داراى یک لایه نئوپرون در زیر خود است و کاربرد آن برای آب‌بندى است. منظور از سیل کننده در این واشر، آب بندى و مهر و موم کردن است. لایه نئوپرون در زیر این واشر به کمک لایه فلزى که در نزدیکی پیچ قرار گرفته به سادگی آب بندى را انجام مى‌دهد و لایه لاستیکی در این واشر، باعث دمپ شدن ارتعاشات می‌شود. کاربرد این واشر بیشتر در محیط‌ها و اتصالاتی که در معرض ورود و خروج آب و هوا هستند، بیشتر است.

مزایای واشرها

استفاده از واشر در اتصالات، مزایایی زیادی دارد که در ادامه به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم.

• از چرخش پیچ و مهره جلوگیری می‌کند.
• قدرت اتصال پیچ و مهره را بیشتر می‌کند.
• استفاده از واشر باعث توزیع یکنواخت فشار و نیرو در تمام سطح اتصال می‌شود.
• افزایش استحکام و مقاومت در زیر واشر
• واشرها نسبت به پیچ و مهره و کرپی بسیار ارزان بوده و به سادگی قابل تهیه و استفاده‌اند.

نکاتی برای انتخاب واشر مناسب

برای انتخاب واشر مناسب باید نکاتی را رعایت کنیم که در ادامه برخی از این نکات را مرور می‎کنیم.

• نوع و جنس پیچ و مهره
• عوامل آب و هوایی
• موقعیت اتصالات
• در بازرسی از واشرها، تعدادی واشرهایی که مورد بررسی قرار می‌دهیم حداقل ۳۰ عدد باشد (برای مصارف بالا).
• اطمینان از عدم وجود هیچ گونه پلیسه و اضافات در  قسمت لبه بالایی و لبه داخلی واشرها.
• واشرها از لحاظ شکل ظاهری باید کاملا یکدست بوده و نباید در هیچ قسمتی دارای لب پریدگی و یا کجی باشد.
• اطمینان از عدم وجود خراش و برآمدگی در واشرها.
• لبه سطح واشرها باید کاملا صاف و صیقلی باشد.
• برای کاربردهای خاص واشرها را از لحاظ تست سختی و آلیاژ آن مورد بررسی و تست قرار دهید.